پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان در جهان است که اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند به درد، عفونت و در نهایت از دست رفتن دندان منجر شود. یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان پوسیدگی، استفاده از مواد پرکننده دندان برای ترمیم بخش‌های آسیب‌دیده است. در این میان، دو ماده اصلی برای پر کردن یا همان ترمیم دندان در اصفهان وجود دارد: آمالگام (مواد سیاه یا نقره‌ای) و کامپوزیت (مواد سفید همرنگ دندان).
انتخاب بین آمالگام و کامپوزیت به عوامل مختلفی مانند محل دندان آسیب‌دیده، میزان پوسیدگی، بودجه فرد و انتظار زیبایی بستگی دارد. هر کدام از این مواد مزایا و معایب خاص خود را دارند که آگاهی از آن‌ها به بیماران کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را برای سلامت و زیبایی دندان‌های خود بگیرند
مزایای ترمیم دندان های پوسیده با مواد سیاه آمالگام
آمالگام یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین مواد پرکننده دندان در جهان است که بیش از 150 سال است برای ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده و پوسیده استفاده می‌شود. این ماده ترکیبی از فلزاتی مانند نقره، قلع، مس و جیوه است که پس از مخلوط شدن، ماده‌ای مقاوم، بادوام و مقرون‌به‌صرفه برای پر کردن دندان‌ها ایجاد می‌کند. از جمله مزایای آمالگام می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- استحکام و مقاومت بالا: آمالگام مقاومت قابل‌توجهی در برابر فشار ناشی از جویدن دارد و برای دندان‌های عقبی که فشار زیادی به آن‌ها وارد می‌شود، انتخاب ایده‌آلی محسوب می‌شود.
- دوام طولانی مدت: مطالعات نشان داده‌اند که پرکردگی‌های آمالگام در مقایسه با رزین کامپوزیت طول عمر بیشتری دارند؛ برخی گزارش‌ها حتی دوام ۱۰ تا ۱۵ سال یا بیشتر را نشان داده‌اند.
- مقرون به صرفه بودن: آمالگام یکی از اقتصادی‌ترین گزینه‌های ترمیم است؛ هم ماده آن ارزان‌تر است و هم نیاز کمتری به فرآیند طولانی‌مدت دارد.
- مقاومت بالا در برابر سایش: این ماده در برابر سایش، ترک‌خوردگی یا شکستگی مقاوم بوده و برای بیمارانی که دندان‌قروچه دارند یا فشار زیادی به دندان‌هایشان وارد می‌کنند، مناسب است.
- مناسب برای محیط مرطوب: آمالگام نسبت به رطوبت کمتر حساس است و حتی در شرایط دشوار مثل دندان‌های عقبی یا زیر خط لثه قابل استفاده است.
- سرعت و آسانی در اجرا: آمالگام به‌سرعت محکم می‌شود و نصب آن زمان بسیار کمتری نسبت به کامپوزیت نیاز دارد؛ بنابراین جلسات درمانی سریع‌تر و راحت‌تر پیش می‌رود.
- اثرات ضدباکتریال: وجود جیوه در آمالگام خواص باکتریواستاتیک دارد که می‌تواند رشد باکتری‌ها را کاهش دهد.
- ایمنی تأیید شده: سازمان‌هایی مثل ADA، FDA، IADR و WHO از ایمنی آمالگام برای عموم مردم استقبال کرده‌اند (به‌جز برخی گروه‌های حساس مانند کودکان، زنان باردار یا بیماران کلیوی).
معایب ترمیم دندان با مواد سیاه (آمالگام)
- ظاهر غیر جذاب: رنگ نقره ای و یا مشکی آن شباهتی به دندان طبیعی ندارد و برای دندان‌های جلو مناسب نیست.
- نیاز به تراش بیشتر مینای دندان: برای جایگذاری آمالگام ممکن است دندانپزشک مجبور به برداشتن مینای بیشتر از دندان شود.
- تغییر شکل با گذر زمان: آمالگام ممکن است منبسط یا منقبض شود که باعث ترک‌خوردگی دندان یا جدایی مرز پرکردگی شود.
- احتمال واکنش‌های آلرژیک: در کمتر از ۱٪ بیماران، واکنش‌هایی مانند حساسیت پوستی، گلودرد یا التهاب لثه گزارش شده‌اند.
- ملاحظات زیست محیطی: جیوه‌ی آمالگام با ورود به محیط زیست برای آب و خاک مشکل‌ساز است، و طبق توافق‌نامه میناماتا، کشورهایی مانند نروژ استفاده از آن را محدود کرده‌اند.
آیا آمالگام ماده‌ای سمی است؟
آمالگام حاوی جیوه بسیار اندکی است که به صورت بخار آزاد می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهند این میزان بسیار پایین‌تر از استانداردهای ایمنی سازمان جهانی بهداشت و EPA است.
سازمان‌های معتبر مانند ADA، FDA و WHO استفاده از آن را ایمن دانسته‌اند و هیچ‌گونه شواهد قاطعی مبنی بر مسمومیت عمومی وجود ندارد.
با این حال، گروه‌های حساس مانند کودکان زیر ۶ سال، زنان باردار یا مبتلایان به بیماری‌های کلیوی و عصبی بهتر است از آن اجتناب کنند.
دوام آمالگام چقدر است؟
آمالگام یکی از پایدارترین مواد پرکننده است و معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ سال یا بیشتر دوام دارد، به‌ویژه در دندان‌های عقبی که تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند
هزینه‌ی ترمیم دندان با آمالگام چقدر است؟
آمالگام در مقایسه با روش‌های دیگر، هزینه کمتری دارد. قیمت مواد نسبتاً مناسب است، و نصب آن سریع‌تر و ساده‌تر است که سبب کاهش هزینه‌های کلی درمان می‌شود. در ایران، هزینه ترمیم دندان‌های پوسیده به نوع ماده مورد استفاده، تعداد سطوح آسیب‌دیده و نوع کلینیک (عمومی یا تخصصی) بستگی دارد. طبق تعرفه‌های به‌روز سال ۱۴۰۴، قیمت‌ها به صورت زیر هستند:
برای پرکردگی از نوع آمالگام (سیاه)، قیمت‌ها بسته به سطح پوسیدگی عبارت‌اند از:
یک سطحی (درجه ۵): حدود ۹۶۰٬۰۰۰ تا ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان
دو سطحی: حدود ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تا ۲٬۱۰۰٬۰۰۰ تومان
سه سطحی: حدود ۱٬۳۰۰٬۰۰۰ تا ۲٬۳۰۰٬۰۰۰ تومان
بیلداپ یا چهار سطحی و بیشتر: حدود ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ تا ۲٬۴۰۰٬۰۰۰ تومان
کامپوزیت چیست؟
کامپوزیت دندان ماده‌ای همرنگ دندان است که از ترکیب رزین‌های مصنوعی و ذرات شیشه ساخته می‌شود. این ماده به‌صورت لایه‌ای بر روی دندان قرار می‌گیرد و با تابش نور سخت می‌شود.
مزایای ترمیم دندان با کامپوزیت در اصفهان
- نمای طبیعی و زیبایی بالا: کامپوزیت به رنگ مینای دندان انتخاب می‌شود و پرکردگی آن تقریباً نامرئی است، مخصوصاً در دندان‌های جلو.
- نگهداری بیشتر از ساختار دندان: این ماده با مینای دندان به‌صورت شیمیایی چسبیده و نیاز به تراش بزرگ مانند آمالگام ندارد؛ بنابراین دندان کمتر آسیب می‌بیند.
- توانایی تعمیر: اگر بخش کوچکی از مواد سفید خراب شد، می‌توان همان قسمت را دوباره ترمیم کرد، بدون نیاز به تعویض کلی.
- حذف جیوه و خطرات آن: کامپوزیت فاقد جیوه است و نگرانی‌های مربوط به سمی بودن جیوه در آمالگام را ندارد.
- سازگاری رنگ متنوع: این ماده در طیف‌های رنگ مختلف تولید می‌شود و می‌توان تطبیق رنگ دقیق با دندان بیمار را انجام داد.
- مقاومت کمتر نسبت به تغییر دما: برخلاف آمالگام، مواد سفید حساسیت کمتری به گرما یا سرما دارد و تغییر شکل آن با دما کمتر است.
معایب ترمیم دندان با کامپوزیت (مواد سفید)
- دوام کمتر: کامپوزیت معمولاً کمتر از آمالگام دوام دارد؛ تحقیقات نشان می‌دهد احتمال خرابی آن در پنج تا هفت سال اولیه بیشتر است.
- نیاز به دقت بالا در اجرای تکنیکی: اجرای موفق ترمیم با مواد سفید نیازمند محیط خشک کامل و دقت بالا است؛ در صورت عدم رعایت، امکان ترک یا جداشدگی وجود دارد.
- انقباض در حین سخت شدن: رزین‌ها هنگام سفت شدن دچار انقباض می‌شوند و این انقباض می‌تواند باعث ایجاد فاصله و پوسیدگی مجدد شود.
- هزینه بیشتر و زمان اجرای طولانی‌تر: استفاده از لامپ‌های نوری و مراحل شکل دهی دقیق باعث می‌شود هزینه و زمان اجرای کامپوزیت نسبت به آمالگام بالاتر باشد.
دوام مواد سفید
کامپوزیت بسته به محل استفاده و مراقبت فرد، معمولاً بین ۵ تا ۱۰ سال دوام دارد؛ برخی منابع حتی گزارش داده‌اند که اگر محیط سالم بوده و با دقت نصب شود، می‌تواند بیش از ۱۰ سال نیز عمر کند.
هزینه‌ی ترمیم دندان با کامپوزیت در اصفهان
هزینه.ی هر پرشدگی کامپوزیت در ایران بین ۴۰ تا ۵۰ دلار یا حدود یک میلیون و پانصد تا دو میلیون تومان (بسته به نرخ ارز و نوع کلینیک) است. این قیمت نسبت به هزینه آمالگام (تقریبا ۳۰ تا ۴۰ دلار) کمی بالاتر است، اما برای زیبایی و هماهنگی رنگی مناسب‌تر است.
